Klucze

Klucze – podstawowe narzędzia dla każdego

Klucze to narzędzia służące do obsługi połączeń śrubowych i gwintowanych. Jest to bardzo szeroka kategoria o niezwykle zróżnicowanym zastosowaniu. Od czasów rewolucji przemysłowej połączenia techniczne są standaryzowane tak, aby możliwe było łatwe dobranie do nich narzędzia. 

Klucz jest urządzeniem, które pozwala przyłożyć siłę do śruby lub połączenia gwintowanego w celu jego skręcenia lub rozkręcenia. Klucze ręczne mają stworzyć dźwignię, dzięki której moment obrotowy przyłożony na jej końcu będzie miał wystarczającą wartość, aby zapewnić szczelne połączenie lub rozłączyć elementy (jeżeli wspomniana siła ma mieć konkretną wartość, niezbędny jest klucz dynamometryczny). 

Klucze nasadowe mogą być obsługiwane ręcznie za pomocą pokrętła lub tzw. grzechotki, a także za pośrednictwem klucza udarowego (elektrycznego lub pneumatycznego). Jest to urządzenie, w którym moment obrotowy pochodzi z zamontowanego w nim silnika. 

Klucze wykonuje się ze stali stopowej o wysokiej wytrzymałości. Przeważnie jest to stal chromowo-molibdenowa. W przypadku nasadek (kluczy nasadowych) niekiedy stosuje się dodatkowe obkuwanie. Jest to obróbka, która zwiększa twardość metalu, dzięki czemu klucz ma znacznie większą wytrzymałość. 

Klucze mogą przydać się w każdym domu, ponieważ większość urządzeń domowego użytku ma połączenia śrubowe. Chociaż w takim sprzęcie częściej spotykane są wkręty na śrubokręt, to w meblach, większym AGD czy hydraulice (klucz do rur) stosuje się połączenia do obsługi kluczami. 

Klucze są też niezbędne nawet w przypadku podstawowych czynności obsługowych przy samochodzie czy motocyklu. Wymiana akumulatora, zmiana kół letnich na zimowe i inne bardziej drobne prace wymagają, aby w garażu znajdował się zarówno zestaw kluczy nasadowych, jak i klucze płasko-oczkowe.

Klucze do domu i garażu – jakich narzędzi możesz potrzebować?

W zależności od tego, jakie prace wykonujesz lub jakimi zadaniami zajmujesz się samodzielnie w domu, możesz potrzebować różnych rodzajów kluczy.

Klucze wykonuje się obecnie w dwóch standardach – metrycznym i calowym. Kluczepłaskie, nasadowe, płasko-oczkowe i oczkowe, przeważnie mają wymiar metryczny. Rozmiar łba śruby podawany jest w milimetrach. Tego typu śruby i klucze wykorzystywane są powszechnie niemal na całym świecie, poza państwami anglosaskimi (USA, UK, Australia itp.), gdzie spotyka się śruby calowe. 

Klucze płaskie wsuwa się na łeb śruby od jego bocznej strony. Gniazdo głowicy ma kształt połowy sześciokątnego łba z przedłużonymi ściankami bocznymi. Klucz oczkowy nakłada się na śrubę od góry. Daje on stabilniejsze oparcie, ale nie zawsze można go zastosować. 

Klucze nasadowe mają formę „rurki” z gniazdem na śrubę i na pokrętkę. Nakłada się je od góry i stanowią najbardziej stabilną odmianę klucza, ale wymagają dość dużej ilości miejsca powyżej śruby. „Nasadki” występują w kilku rozmiarach, które różnią się wymiarem gniazda pokrętki. Najpopularniejsze są dwa z nich – ¼ i ½ cala. Spotykane są także nasadki z gniazdem ¾ cala.

W hydraulice, także w Europie, dalej stosuje się jednak standard calowy. Rozmiary rur i złączek hydraulicznych podaje się w calach (1 cal = 25,4 mm), na przykład ¼ cala czy ¾ cala. Dlatego klucz do rur powinien być dostosowany właśnie do wymiarów calowych. Do połączeń hydraulicznych zwykle stosuje się klucze nastawne. 

Wśród kluczy nastawnych najpopularniejsze są tzw. klucze szwedzkie. W tych narzędziach głowica ustawiona jest wzdłuż jego rękojeści, jedna z jej części jest ruchoma i ustawia się ją za pomocą pokrętła z przekładnią śrubową. Drugim popularnym rodzajem są klucze francuskie, w których głowica ustawiona jest równolegle do rękojeści, a jej rozstaw reguluje się poprzez wykręcanie i wkręcanie śruby znajdującej się wewnątrz rączki. Oprócz tego jako klucz do rur często stosowane są klucze hakowe i szczypcowe. 

Specjalne klucze do specjalnych zastosowań

W motoryzacji i technice bardzo przydatnym narzędziem jest klucz dynamometryczny. Ma on zwykle formę pokrętki do kluczy nasadowych, dzięki czemu jeden klucz może być stosowany do wielu różnych zastosowań. 

Klucz dynamometryczny ma wewnątrz swojej głowicy zapadkę z odpowiednio skalibrowaną sprężyną. Gdy moment dokręcania śruby przekroczy siłę, z jaką sprężyna utrzymuje zapadkę, jest ona luzowana. Zapobiega to możliwości dokręcenia śruby z nadmierną siłą. Napięcie sprężyny jest regulowane, co pozwala na ustalenie, przy jakim momencie zapadka zadziała. Tego rodzaju narzędzia należy stosować do obsługi silników spalinowych, ale wiele osób zapomina, że klucz dynamometryczny powinien być wykorzystywany także przy dokręcaniu kół w samochodzie. Wówczas zapobiega zbyt mocnemu ich dokręcaniu, które mogłoby uniemożliwić zmianę koła w trasie. 

Współcześnie coraz większe znaczenie mają też klucze trzpieniowe. Są to narzędzia do śrub z gniazdami wklęsłymi, takimi jak Hex (sześciokąt), Torx czy Spline. Są to przeważnie klucze nasadowe do pokrętek ½ lub ¼ calowych. Tego typu śruby są coraz częściej spotykane w urządzeniach elektronicznych, motoryzacji (w tym konstrukcji silników) i innych rozwiązaniach technicznych. 

Praktycznym rozwiązaniem są klucze kombinowane. To narzędzia, które przypominają klucz płasko-oczkowy, z tą różnicą, że zamiast zwykłego klucza oczkowego, mają klucz grzechotkowy z zapadką. Dzięki temu można przykręcać i odkręcać śruby bez zdejmowania głowicy z łba śruby po każdym obrocie. Daje to duży komfort przy odkręcaniu połączeń, do których jest trudniejszy dostęp i nie można wykorzystać klucza nasadowego z pokrętki z grzechotką. 

Dlaczego warto mieć klucze?

Nie każdy musi mieć w swoim domu klucz dynamometryczny, ale niemal każdemu od czasu do czasu przyda się klucz oczkowy czy klucz do rur. W domu, na podwórku, w garażu czy w pracy sytuacje, w których można szybko uporać się z drobnymi awariami, są naprawdę częste. Niekiedy na przeszkodzie staje jednak brak odpowiednich narzędzi. 

Do tego typu okazjonalnego użytku wystarczy Ci prosty zestaw narzędzi zawierający klucze płasko-oczkowe, nasadowe ½ i ¼ cala z odpowiednimi pokrętkami i kluczem szczypcowym do rur. Jeżeli jednak chcesz zająć się majsterkowaniem, samodzielnie naprawiać samochód czy wykonywać inne bardziej zaawansowane prace, warto zainwestować w rozbudowany zestaw. 

Klucz oczkowy nie może być używany do rozkręcania połączeń przewodów czy śrub, do których nie ma dostępu od góry. Klucze płaskie są bardziej uniwersalne, ale nie zawsze zapewniają odpowiednie oparcie. Dlatego w zestawach przeważnie są klucze płasko-oczkowe, ale przy pracach warsztatowych przydać mogą się też klucze trzpieniowe, fajkowe czy rurowe. Stosuje się je rzadziej, ale są często jedynym wyjściem. 

Prosty zestaw narzędzi warto mieć nie tylko w domu, ale też w aucie. Niekiedy zwykłe klucze płaskie mogą pozwolić usunąć drobną usterkę i kontynuować jazdę. To znacząco poprawia bezpieczeństwo w trasie, szczególnie jeżeli masz podstawowe umiejętności techniczne.

Dlatego nie zwlekaj i już teraz sięgnij po odpowiednie dla siebie klucze do domu, warsztatu i samochodu z bogatej oferty Castoramy.