Bezpiecznik topikowy – charakterystyka i zastosowanie

Spis treści:

• Charakterystyka bezpieczników topikowych
• Z jakich elementów składa się bezpiecznik topikowy?
• Bezpieczniki topikowe – rodzaje
• Jak działa bezpiecznik topikowy?
• Oznaczenia bezpieczników topikowych
• Wymiana bezpiecznika, na co zwrócić uwagę?
• Bezpiecznik topikowy. Podsumowanie

Charakterystyka bezpieczników topikowych

Pierwsze tego rodzaju bezpieczniki pojawiły się już w XIX wieku i od tego czasu odgrywają istotną rolę w chronieniu odbiorników elektrycznych i elektronicznych przed skutkami zwarć czy przeciążeń instalacji. Poprzez stosowanie bezpieczników topikowych, czyli popularnych korków, zmniejsza się ryzyko krytycznych uszkodzeń odbiorników elektrycznych, a także groźnych pożarów czy wręcz wybuchów. 

Ojcem chrzestnym bezpieczników topikowych jest sam Thomas Edison, który w 1880 jako pierwszy opatentował ten ważny komponent elektryczny, choć to nie on pierwszy opisał zasadę działania jego działania. Zrobił to w 1773 roku Sir Edward Nairne, konstruktor, który znany jest z wielu różnych wynalazków, jak choćby np. barometru rtęciowego, a także… gumki do mazania.

Z jakich elementów składa się bezpiecznik topikowy?

Standardowy bezpiecznik topikowy składa się z następujących elementów:

• Podstawa bezpiecznikowa – to podstawa, do której montuje się bezpiecznik; zapewnia stabilne i bezpieczne połączenie, umożliwiając łatwy dostęp do bezpiecznika w razie potrzeby wymiany lub kontroli.
• Wkładka topikowa – element, który przerywa obwód elektryczny poprzez przepalenie się pod wpływem zbyt dużego prądu, co zapobiega uszkodzeniom urządzeń i przewodów.
• Nośnik – część bezpiecznika, która trzyma wkładkę topikową; często wykonana jest z materiałów odpornych na działanie ciepła i nieprzewodzących prądu, aby zwiększyć bezpieczeństwo użytkowania.
• Wstawka kalibrowa – element używany w precyzyjnych bezpiecznikach do kalibracji prądu, który może przepływać przez bezpiecznik, zapewniając dokładność i niezawodność działania.
• Osłona – zewnętrzna obudowa bezpiecznika, która chroni wkładkę topikową i inne wrażliwe komponenty przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak kurz, wilgoć czy uszkodzenia mechaniczne, zwiększając trwałość i bezpieczeństwo.

Najważniejszym elementem jest wkładka topikowa. Do jej wykonania stosuje się miedziany drucik – pojedynczy lub złożony z kilku równolegle ułożonych elementów. Przy urządzeniach o większej mocy używa się do tego celu także posrebrzanych pasków, które są trwalsze. Topik znajduje się w ceramicznej obudowie wypełnionej piaskiem kwarcowym. Ułatwia ona ugaszenie łuku w sytuacji, gdy topik ulegnie stopieniu.

Bezpieczniki topikowe – rodzaje

Bezpieczniki topikowe to niezbędne elementy każdej instalacji elektrycznej, zapewniające ochronę przed przepięciami i zwarciami. Ich głównym zadaniem jest zapobieganie uszkodzeniom urządzeń elektrycznych oraz unikanie ryzyka pożarów. Spotykamy się z nimi na co dzień w dwóch głównych wersjach:

• w formie instalacyjnej – montowanej w oprawie bakelitowej, czyli popularne „korki elektryczne”. Wkładkę topikową wkręca się zazwyczaj w oprawę bakelitową, jedna wkładka wówczas chroni przed skutkami przepięć i zwarć jeden obwód elektryczny.
• w formie aparatowej – montowanych bezpośrednio w odbiornikach elektrycznych. Stanowi ją niewielkich rozmiarów (20 lub 32 mm) szklana rurka, a w niej umieszczony drucik.

Jak działa bezpiecznik topikowy?

Bezpiecznik topikowy jest elementem zabezpieczającym instalacje elektryczne przed przeciążeniem lub zwarciem. Jego działanie opiera się na druciku o niewielkim przekroju, często specjalnie naderwanym, aby jeszcze bardziej zmniejszyć przekrój przewodnika. Gdy przez drucik przepływa zbyt duży prąd, zaczyna się on topić, a po chwili ulega przerwaniu, co prowadzi do przerwania obwodu elektrycznego. 

W momencie przerwania połączenia dochodzi do powstania łuku elektrycznego, który może jeszcze przez krótki czas przewodzić prąd. Aby zapobiec tej sytuacji, stosowane są bezpieczniki o symbolu FG, które są zaprojektowane tak, aby uniemożliwić powstawanie łuku elektrycznego. Dzięki temu bezpiecznik skutecznie chroni podłączone urządzenia przed uszkodzeniem spowodowanym przez zbyt wysoki prąd. 

Po przepaleniu bezpiecznika, aby przywrócić działanie obwodu, konieczna jest wymiana bezpiecznika na nowy.Więcej o przeciążeniu instalacji elektrycznej możemy dowiedzieć się z tego artykułu.

Przeczytaj także: Czym jest szyna prądowa i do czego ją wykorzystamy?

Oznaczenia bezpieczników topikowych

Mnogość dostępnych na rynku bezpieczników topikowych sprawiła, że koniecznym stało się stworzenie przejrzystego systemu ich klasyfikacji. Jakie oznaczenia możemy na nich spotkać i co się pod nimi kryje?

- a – bezpiecznik niepełnozakresowy, który chroni przed skutkami zwarć,
- g – bezpiecznik pełnozakresowy, który chroni przed skutkami zwarć i przeciążeń,
- L – bezpiecznik do przewodów,
- M – bezpiecznik do silników,
- R – bezpiecznik do elementów energoelektronicznych,
- B – bezpiecznik do urządzeń elektroenergetycznych górniczych,
- Tr – bezpiecznik do transformatorów,

- G – bezpiecznik ogólnego przeznaczenia,- D
– popularny „korek”, bezpiecznik do instalacji domowych i innych o małej mocy,
- T – bezpiecznik zwłoczny,
- HH- bezpiecznik średniego napięcia o wysokiej zdolności przerywania,
- NH – bezpiecznik niskiego napięcia o wysokiej zdolności przerywania,
- UR – bezpiecznik ultraszybki,
- F – bezpiecznik szybki.

Oznaczenia, wskazują zarówno na zdolność wyłączenia, jak i specyfikę zastosowania. Na przykład bezpiecznik „Gg” — charakterystyka tego rodzaju wskazuje na ochronę przed skutkami zwarć i przeciążeń w instalacjach ogólnego przeznaczenia — jest powszechnie stosowany w typowych domowych układach elektrycznych. 

Z kolei „BM” dedykowany jest dla silników urządzeń elektroenergetycznych, szczególnie w sektorze górniczym, a oznaczenie „Ta” opisuje bezpiecznik zwłoczny niepełnozakresowy, który znajduje zastosowanie tam, gdzie niezbędna jest opóźniona reakcja na przeciążenie. Dzięki znajomości tych oznaczeń wybór odpowiedniego bezpiecznika staje się prostszy i pozwala unikać problemów związanych z niewłaściwą ochroną instalacji.

Wymiana bezpiecznika, na co zwrócić uwagę?

Przepalenie się wkładki topikowej najczęściej nie zapobiegnie uszkodzeniu obwodów elektrycznych urządzenia, pozwoli jedynie zminimalizować straty, a także uniknąć ryzyka pożaru. Raz zużyty bezpiecznik topikowy nadaje się tylko wymiany.

Przy wymianie bezpiecznika musimy zwrócić szczególną uwagę na to, by nowy komponent odpowiadał dokładnie wymienianemu. Koniecznie przyjrzyjmy się oznaczeniom, tak by np. nie pomylić bezpiecznika szybkiego z bezpiecznikiem zwłocznym, co ma istotne znaczenie dla działania danego bezpiecznika. 

Na koniec warto wspomnieć o tzw. watowaniu bezpieczników, czyli bocznikowaniu bezpiecznika kawałkiem zwykłego drutu. Jest to niebezpieczne zarówno dla urządzenia, jak i całego obwodu elektrycznego. Bezpieczniki topikowe do drogich nie należą, tym bardziej nie powinno się oszczędzać na ich wymianie.

Bezpiecznik topikowy. Podsumowanie

Właściwy wybór i zrozumienie specyfikacji bezpieczników topikowych jest niezwykle ważny dla zapewnienia bezpieczeństwa i efektywności domowej instalacji elektrycznej. Jeżeli szukasz profesjonalnego doradztwa lub chcesz zakupić bezpieczniki topikowe, zapraszamy do odwiedzenia sklepów sieci Castorama. Odwiedź nas już dziś i przekonaj się, jak możemy Ci pomóc w zabezpieczeniu Twojego domu. Zapraszamy do Castoramy!

Data aktualizacji: 08.10.2024