Środki ochrony przed elektrycznością statyczną
Z elektrycznością statyczną mamy do czynienia wtedy, gdy na materiałach o niskiej przewodności elektrycznej lub obiektach przewodzących odizolowanych od ziemi pojawiają się niezrównoważone ładunki elektryczne. Wytwarzane przez nie pole elektrostatyczne stanowi zagrożenie nie tylko dla życia i zdrowia człowieka, ale również grozi wznieceniem pożaru. Jakie są środki ochrony przed elektrycznością statyczną?
Ładunki elektrostatyczne powstają na ludziach na skutek indukcji (gromadzenia) lub na drodze kontaktu, np. z odzieżą. Ich oddziaływanie na nasze samopoczucie, zdrowie, a nawet życie może być wielce niebezpieczne. Znajdowanie się pod wypływem pola elektrostatycznego może na dłuższą metę znacznie pogarszać naszą kondycję. Szczególnie groźne są wyładowania elektrostatyczne, z którymi mamy do czynienia, gdy dochodzi do zbliżenia z obiektem uziemionym. Wiąże się to nie tylko z niemiłymi odczuciami, ale może powodować także uszkodzenia ciała oraz poważny szok. Pola elektrostatyczne i wyładowania mogą także zakłócać działanie wielu urządzeń elektronicznych, jak np. komputery, a także zagrażać procesom produkcji.
Ze względu na wymienione niepożądane efekty działania elektryczności statycznej podejmuje się środki ochrony, które mają za zadanie eliminować możliwość elektryzacji różnorodnych obiektów bądź gwarantować bezpieczne odprowadzenie ładunków elektrycznych. Są to:
- Uziemienie – stosuje się je do odprowadzania nagromadzonych ładunków z obiektów metalowych oraz przewodzących elementów urządzeń. Dobrze wykonane uziemienie powinno gwarantować rozpraszanie ładunków bez pojawienia się zagrożenia wybuchem czy pożarem.
- Antystatyzacja – to zjawisko polegające na zmianie właściwości materiałów oraz substancji, które ma na celu zmniejszenie ich elektryzacji oraz gromadzenia się ładunków. Antystatyzację stosuje się m.in. w przypadku tkanin, obuwia, odzieży, opon, cieczy, wykładzin, materiałów sypkich i stałych. Osiąga się ją poprzez dodanie do danej substancji domieszki antystatyka albo naniesienie go na powierzchnię wybranego materiału. Działanie antystatyczne wykazuje np. sadza (dodawana do gumy), sól chromowana, kobaltowa lub miedziana (dodawana do cieczy) czy np. grafitowanie i lakierowanie preparatami przewodzącymi.
- Nawilżanie powietrza – sprawdza się w przypadku materiałów charakteryzujących się powierzchniową adsorpcją wody, która zwykle – ze względu na zanieczyszczenia jonowe – jest przewodząca. Dla materiału niehigroskopijnego (niewchłaniającego wilgoci) zwiększenie poziomu wilgotności powietrza nie stanowi wystarczającego zabezpieczenia, jest wręcz nieskuteczne. Wilgotność względna powietrza, która ma służyć w celach antystatycznych, powinna wynosić minimum 70%.
- Neutralizatory ładunku – urządzenia wytwarzające ładunek elektryczny, który służy do neutralizowania ładunków na deelektyzowanym materiale czy powierzchni. Sprzęty te mogą podsiadać nadmuch jonizowanego powietrza bądź działać w bliskości neutralizowanego obiektu.
- Wśród środków ochrony przed elektrycznością statyczną znajduje się także ekranowanie elektrostatyczne oraz wprowadzanie zmian w procesach technologicznych. Ekranowanie polega na zastosowaniu uziemionej, metalowej siatki, której zadaniem jest zmniejszanie natężenia pola energetycznego w miejscu pracy. Jeśli chodzi o procesy technologiczne, zmniejszenie zagrożenia elektrycznością statyczną można osiągnąć np. poprzez zmniejszenie prędkości procesów oraz prowadzenie ich w warunkach, które nie zagrażają wybuchem. Ważny jest także dobór odpowiednich materiałów stosowanych w przemyśle (np. wykładziny czy elementów konstrukcyjnych urządzeń), które wpłyną na zmniejszenie się stopnia elektryzacji przedmiotów, z którymi wejdą one w kontakt.
Sprawdźcie również, jakie są zasady bezpieczeństwa związane z elektrycznością w łazience.