Co to jest gont?

Co to jest gont?

Gont drewniany to rodzaj naturalnego materiału (nazywany także szkudłami, szyndlem lub szyndziołem), którego używa się do wykonywania pokryć dachowych, a niekiedy także pokryć elewacyjnych. Zazwyczaj jest to deseczka, wykonana z drewna iglastego, która ma przekrój klina. Wzdłuż długiej krawędzi przebiega wpust. Poszczególne elementy łączy się ze sobą, wsuwając jedną deseczkę w drugą.

Podstawowy podział gontów opiera się o dwie grupy:

• gonty łupane (nazywane także szczypanymi);
• gonty cięte.

Gonty łupane produkuje się ręcznie. Ich przygotowanie polega na promienistym rozszczepieniu przy użyciu siekiery lub innego ostrego narzędzia kloca drewna. W ten sposób otrzymuje się małe deszczówki o przekroju trójkąta. Ich szerokość jest zależna od średnicy pnia. Zazwyczaj oscyluje około 7–14 cm. Posiada lekko falistą powierzchnię. Następnie należy wygładzić je ośnikiem, a w grubszej krawędzi, za pomocą specjalnego struga – nutownika – tworzy się niewielki rowek, pełniący funkcje wpustu. Dzięki temu, bez wykorzystywania dodatkowych elementów lub metalowych łączników, tworzy się w pełni drewnianą i bardzo wytrzymałą konstrukcję.

Aby gonty łupane miały wysoką jakość, produkuje się je z bezsęcznych kawałków drzewa. W związku z tym mają maksymalną długość 60–70 cm. Ponieważ obróbka drewna odbywa się ręcznie, gonty łupane są o wiele trwalsze niż gonty cięte. W procesie powstawania gontu nie narusza się ich naturalnego rysunku słoja. Kwestia problematyczną jest niestety wyższa cena, gdyż ich przygotowanie wymaga dużego nakładu pracy ręcznej.

Gont łupany może zostać zastąpiony gontem ciętym, wykonanym z desek tartacznych. Piła przecina deski i formuje je do odpowiednich rozmiarów. Narusza jednak tym samym naturalne włókna, przez co dach jest mniej trwały i gorzej znosi zmienne warunki atmosferyczne. Takie rodzaje gontów, jak gont łupany szybciej się niszczą i po kilkunastu latach użytkowania wyglądają mniej estetycznie.

Gont dachowy układa się na specjalnych łatach. Poszczególne deski montuje się, wsuwając jedną deskę we wpust drugiej, a następnie przyczepia do łat. W dawnych czasach gonty mocowano przy użyciu specjalnych drewnianych kołków. Uważano przy tym, aby kołek – najlepiej z drzewa cisowego – był zamaskowany i zakryty kolejną warstwą gontu. Obecnie wykorzystuje się niewielkie, ukrywane w zagłębieniach gwoździe. Wytwarzane są one z miedzi lub innego antykorozyjnego surowca. Pomocne przy montażu dachu jest wykorzystanie gwoździarki, która w znaczny sposób przyspiesza pracę.

Zobacz także: Narzędzia do własnoręcznego uszczelniania dachu

W celu uniknięcia przeciekania gont dachowy układa się w taki sposób, aby rowki były po wewnętrznej stronie. Deszczułki są także montowanie pod odpowiednim kątem, aby ułatwić wodzie spływanie i aby zapobiec staniu wody w powstałych zagłębieniach. Pełny pas ułożonych desek na dachu nosi nazwę szar. Jakość i szczelność gontu dachowego zależy od ilości i sposobu kładzenia poszczególnych warstw. Im ciaśniejsze i dokładniejsze ułożenie deszczułek, tym dłuższa żywotność dachu.

Aby dokładnie zabezpieczyć trudne i łamane powierzchnie, warstwy w załamaniach dachu oraz na szczytach zabezpiecza się dodatkowymi warstwami gontu. Wyjątkowo trudne są te miejsca, w których występują zakrzywione powierzchnie, czyli tzw. kosze. Wymagają zaawansowanej wiedzy i dużego doświadczenia ze strony cieśli. Każdy gont należy dociąć indywidualnie, na kształt podłużnego klina.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu gont dachowy użytkowano maksymalnie 25 lat. Dzięki wykorzystaniu skutecznych impregnatów i środków konserwujących współczesne rodzaje gontów mogą służyć z powodzeniem nawet ponad 40 lat. Gont drewniany należy zaimpregnować zarówno w trakcie prac konstruktorskich, jak i na dalszym etapie użytkowania. Ważne jest, aby chronić dach przed działaniem nie tylko czynników atmosferycznych, ale także mchu, porostów oraz innych substancji organicznych.

Gonty na przełomie stuleci były drogim i ekskluzywnym produktem, który wykorzystywali wyłącznie majętni właściciele dworków i zamków. Obecnie spotyka się je rzadziej, ale nadal są lubiane przez amatorów starego, rustykalnego budownictwa oraz góralskiej architektury. Dobrze komponują się z domami stylizowanymi na stary styl, a także budynkami, tworzonymi w stylu industrialnym lub loftowym. Są świetnym rozwiązaniem dla osób, które gustują w naturalnych i ekologicznych rozwiązaniach i aranżacjach.

Przeczytaj też: Papa na dach — czy warto?

Gont a inne rodzaje pokryć dachowych

Co to jest gont? Jak najlepiej go określić? Gont drewniany to jeden z najpopularniejszych rodzajów pokryć dachowych, stosowanych od wielu lat w Polsce. Powrót do tej formy to częsty trend, związany z nawiązywaniem podczas budowania nowych domów do architektury wiejskiej. Ludowe chaty, wiejskie wnętrza to coś, co interesuje właścicieli restauracji, karczm oraz indywidualnych użytkowników, którzy cenią sobie kontakt z naturą.

Jednym z najpopularniejszych rodzajów dachów, dla których gont łupany jest swego rodzaju konkurencją, jest dach pokryty dachówką. To wyrób budowlany, używany do pokrycia dachów budynków mieszkalnych, kamienic oraz budynków przemysłowych. Dachówka może być wykonana z naturalnych surowców lub wzmacniana i wzbogacana dodatkowymi składnikami, które podnoszą jej wytrzymałość i czas eksploatacji.

Pierwszą grupę stanowią dachówki ceramiczne. Wypala się je z gliny. Dostępne są w różnych kolorach i wielkościach. Dachówka ceramiczna zdecydowanie zwiększa estetykę budynku. Są one nadzwyczaj solidne, jednak ich wadą może być wysoka cena i to, że są stosunkowo ciężkie. Z drugiej strony – jest to niepodważalna zaleta w przypadku silnego wiatru i ewentualnych usterek, które może wywołać wichura. Dach gontowy narażony jest na większe ryzyko zerwania.

Dużą zaletą dachówek jest fakt, że są to dość małe elementy, które w razie potrzeby można wymienić wyłącznie na kawałku dachu. Nie wymagają dodatkowej impregnacji, poza okresowym czyszczeniem z liści lub innych zanieczyszczeń. Niektóre z nich są pokrywane specjalną substancją, która zapobiega przywieraniu brudu i pyłu do ich powierzchni. Dodatkową zaletą jest to, że są ciche, izolują hałasy, takie jak deszcz lub silny wiatr i dobrze chronią przed utratą ciepła.

W przypadku dachówek ceramicznych żywotność wynosi nawet sto lat (producenci bardzo często dają gwarancję około 50 lat). Są mrozoodporne i nie przenoszą wilgoci. Nieznacznie krótszą żywotność wykazują dachówki cementowe – około 70 lat. Podobnie jak dachówki ceramiczne, są wytrzymałe na mróz, upały i zarysowania. Trwałość dachu jest jednak uzależniona także od innych czynników, np. jakości wykonania więźby dachowej i rodzaju wykorzystanego do niej materiału.

Alternatywą dla dachówki jest blachodachówka lub blacha dachowa. Oba te produkty są mniej trwałe niż dachówki ceramiczne. O wiele gorzej izolują i słabiej wygłuszają, a wręcz potęgują hałasy, np. podczas intensywnych opadów deszczu. Decydując się na blachodachówkę lub blachę, wybierz taki rodzaj materiału, który będzie antykorozyjny. Pamiętaj także o idealnym uszczelnieniu i zaizolowaniu powierzchni pod blachą. W przeciwnym wypadku pomieszczenia na najwyższym piętrze będą się bardzo nagrzewać latem, a zimą będzie w nich panowała zbyt niska temperatura. Wiąże się to z dużymi opłatami za ogrzewanie w sezonie zimowym.

Jak widać, na rynku dostępnych jest wiele różnych pokryć dachowych. Podczas wyboru kieruj się projektem i stylem domu, użytecznością danego rozwiązania oraz cechami, które są dla Ciebie najważniejsze. Jeżeli cenisz sobie niepowtarzalny styl, chcesz wyróżnić się spośród innych projektów i pragniesz mieć jak najbardziej naturalny dom, gont będzie idealnym rozwiązaniem.

Rodzaje gontów i ich zastosowanie

Obecnie możesz wybierać nie tylko spośród naturalnych drewnianych gontów, ale także gontów bitumicznych. Jak zostało to omówione wyżej w artykule, gonty drewniane dzielą się ze względu na rodzaj wykonania – na łupane lub ciosane. Co to jest gont bitumiczny? To charakterystycznie wyprofilowana dachówka, która swoim kształtem ma przypominać gont drewniany.

Wiele osób uważa gonty bitumiczne za niejaki kompromis między dachówką a gontem – wygląda elegancko, daje wrażenie starego i rustykalnego dachu, a przy tym jest lekki i łatwo się go układa. Atrakcyjna jest też cena, która może być o połowę niższa, niż w przypadku dachów pokrytych ceramiczną dachówką. Rdzeń gontu bitumicznego zbudowany jest z włókniny szklanej. Daje ona dużą wytrzymałość produktu i odpowiada za jego stabilność wymiarową. Włóknina zatopiona jest w masie bitumicznej. Od jakości bitumu zależy, jaką dach będzie mieć trwałość. Całość pokryta jest posypką mineralną, mającą funkcję ochronną, ale przede wszystkim dekoracyjną.

Niezależnie od decyzji, jaką podejmiesz, warto rozważyć różne opcje pokryć dachowych. Dobrze, abyś zestawił je ze swoimi pomysłami oraz dopasował do pierwotnej aranżacji projektanta. Gont ma wielorakie zastosowanie i może być wykorzystywany zarówno w domach jednorodzinnych, jak i kamienicach, blokach i budynkach gospodarczych. Sprawdza się wyjątkowo wtedy, gdy dach ma budowę spadkową (skośną).

Gont będzie idealnie prezentował się jako pokrycie starych, zabytkowych budynków. Dobrze sprawdzi się w kamienicach oraz niewielkich, jednopiętrowych zabudowaniach. Można go także wykorzystać w altankach ogrodowych, domkach letniskowych i składzikach z narzędziami. Ponieważ współczesne gonty dobrze izolują ciepło i są wodoodporne, możesz ich użyć do budowy budynków narażonych na wilgoć i słońce lub takich, w których będziesz przechowywał środki, wymagające zacienionego i chłodnego miejsca.

Gdy decydujesz się na gont, postaw na dobre produkty i wykwalifikowaną ekipę, która zadba o jakość wykonania poszycia dachowego. Nie zapominaj o dokładnym uszczelnieniu i zaimpregnowaniu powierzchni. Nie kładź dachu, gdy pada deszcz lub panuje duża wilgotność. Silne słońce też nie będzie Twoim sprzymierzeńcem. Jeśli będziesz przestrzegał kilku podstawowych zasad, Twój dach posłuży Ci na długo i będzie prawdziwą dekoracją otoczenia.