Jakie drewno na schody?
Częste użytkowanie schodów w domach wymaga użycia do ich budowy materiałów o odpowiednich parametrach. Jeśli decydujemy się na drewno, warto wiedzieć, które jego gatunki będą lepiej lub gorzej sprawować się w tej funkcji. W tym wypadku kierować się będziemy nie tylko względami estetycznymi, ale przede wszystkim praktycznymi – dokładniej twardością surowca. Na schody z jakiego drewna warto skierować nasze zainteresowanie i jak wyposażyć je, by ich użytkowanie było dla wszystkich jednakowo bezpieczne?
Drewniane schody
Drewniane schody nadają wnętrzom ciepłego, rodzinnego charakteru, a jeśli drewno jest użyte jako wykończenie konstrukcji metalowej, najlepiej z dodatkiem szkła, przestrzeń nabiera ekskluzywnego i nowoczesnego wymiaru. Możliwości aranżacyjne z drewnem w roli głównej są nieograniczone, a na duże zainteresowanie tym materiałem ma wpływ dostępność gatunków egzotycznych. Dzięki temu że stanowią one dużą część wyposażenia sklepów i marketów budowlanych i dzięki właściwościom, jakie posiadają, drewno zagościło we wnętrzach dotąd dla niego nieprzyjaznych, takich jak pokoje kąpielowe czy kuchnie. Niebagatelne znaczenie ma również odmienna od naszych gatunków kolorystyka i wygląd słojów, które w połączeniu z twardością sprawiają, że egzotyczne drewno znajduje się w kręgu naszych wykończeniowych wizji i szczegółowych planów.
Szczególnym miejscem wyeksponowania drewna są schody. W zależności od miejsca usytuowania, wytyczają prąd komunikacyjny między częściami naszego mieszkania, wiodą na kolejne kondygnacje, poddasze czy antresolę. Jeśli ich konstrukcja ma wyszukany kształt pełen falistych linii, jakie nadają gięte na gorąco wierzchy balustrad, z powodzeniem mogą wyrastać z centrum salonu wyposażonego w wytworne meble o owalnych brzegach.
Porada eksperta
Im schody drewniane będą częściej używane, tym większą staranność powinniśmy zapewnić wyborowi odpowiedniego, trwałego gatunku odpornego na ścieranie. Podobnie z preparatami je zabezpieczającymi, które należy wybrać spośród najwyższej jakości produktów. Na szczególną uwagę zasługuje ich precyzyjne naniesienie – schody obfitują w wiele miejsc trudno dostępnych, które jeśli będą niedostatecznie zakonserwowane, w miarę upływu czasu będą się coraz bardziej odznaczać kolorystycznie.
Twarde i najtwardsze gatunki drewna
Wiemy o tym, że jeśli rzeźbiarze często używali drewna lipowego, to z powodu jego miękkości, która ułatwiała pracę dłutem i nadanie dowolnego kształtu. Z tego samego powodu nie wykorzystuje się wspomnianego materiału do wyrobu konstrukcji, nawet stosunkowo tak niedużych jak schody. Do ich budowy potrzebne jest takie drewno, na którym przez długi czas niewidoczne będą ślady jego użytkowania, a te mogą być spowodowane na przykład przypadkowym upadkiem twardego i ciężkiego przedmiotu czy chodzeniem w obuwiu o podeszwie z twardym obiciem. Z tego względu materiałem budowlanym nie może być każdy gatunek drewna, a jedynie te najtwardsze.
Określanie twardości surowca przebiega na różne sposoby. Tak zwana metoda Janki polega po pierwsze na uzyskaniu jego 15% wilgotności. Następnie w drewno wtłaczana jest stalowa kulka o średnicy około 11 mm. Inne sposoby to m.in. zarzucona już metoda wbijania w drewno igły na stałą głębokość 2 mm (mierzono wtedy siłę do tego potrzebną) czy, stosowane i obecnie, odpowiednie głównie dla gatunków iglastych, wciskanie kulki o większej średnicy (jest to metoda Brinella, w której mierzy się średnicę wgłębienia, a nie siłę potrzebną do jego wykonania). Poszczególne gatunki drewna zostały następnie uszeregowane od najbardziej miękkich do najtwardszych. Na przeciwnych biegunach skali twardości znajdują się balsa (z gatunków rodzimych – osika) i gwajak ( odpowiednio – grab).
Biorąc pod uwagę twardość gatunków rodzimych, na schody najbardziej nadają się: dąb, jesion, buk, wiąz i orzech, natomiast z gatunków niewystępujących w Polsce – jatoba, wenge, jesion skandynawski, mahoń. Chociaż te ostatnie charakteryzują się malowniczym usłojeniem, kolorem i trwałą strukturą, na ich niekorzyść działa wysoka cena w porównaniu z wyrobami stolarskimi uzyskiwanymi w naszych zakładach.
Porada eksperta
Jeśli w naszym wyborze dużą rolę odgrywa estetyka, pamiętajmy, że kolor drewna nie musi być tożsamy z barwą podłogi. Może znacząco różnić się od posadzki, z której wyrastają schody, zwłaszcza jeśli jest to parkiet – ten świadomy kontrast nada schodom status osobnej, autonomicznej przestrzeni, którą podkreślić możemy za pomocą podświetlenia każdego ze stopni.
Jeśli przed zakupem drewna na schody zastanawiamy się, które elementy zbudować z drewna jakości pierwszej, a które drugiej, odpowiedź jest jednoznaczna: liczy się przede wszystkim bezpieczeństwo konstrukcji i dlatego do wykonania elementów nośnych nadają się gatunki liściaste I klasy jakości. Stopnie, chociaż na nie głównie zwracamy uwagę, mogą zostać wykonane z drewna klasy II. Surowiec powinien być też odpowiednio wysuszony – górną dopuszczalną granicą jest 12%. Zwróćmy też uwagę na to, by nie były na nim widoczne uszkodzenia, wady, a liczba sęków była jak najmniejsza.
Drewno jako element wykończenia schodów
Nie wszystkie schody wykonane są tylko i wyłącznie z drewna – materiał ten wystarczająco okazale prezentuje się np. jako element wykończenia konstrukcji odlanej z betonu. Jeśli stopnie i podstopnice wypełnią drewniane deski, pamiętajmy o tym, aby wykorzystać do tego celu drewno klejone warstwowo, a nie lite, i aby uwzględnić drewniane wykończenie już na etapie projektowania domu. To ostatnie jest szczególnie ważne, ponieważ nieuwzględnienie odpowiedniej wysokości pierwszego stopnia (wyższego od pozostałych) i ostatniego (który z kolei musi być niższy o grubość warstwy podłogowej) skutkować może brakiem komfortu w używaniu schodów, a chęć skorygowania pomyłki może skończyć się koniecznością skuwania warstwy betonu.
Co na drewniane stopnie?
Jeśli nasze schody będą intensywnie użytkowane, drewno powinno zostać do tego w miarę możliwości najlepiej przygotowane. Wśród dostępnych na rynku preparatów konserwujących drewno i zabezpieczających je przed uszkodzeniami znajdziemy między innymi lakier poliuretanowy i specjalistyczne oleje. Pierwszy z nich niestety daje gładką powierzchnię, która jest śliska i przez to niekorzystna dla wygodnego korzystania ze schodów. Dlatego warto wybrać lakier matowy, a jeśli powierzchnia po jego nałożeniu w dalszym ciągu nie spełnia warunków bezpieczeństwa (zwłaszcza jeśli mieszkańcami naszego domu są małe dzieci), drewniane stopnie należy wyposażyć w gwarantujące pewność ruchów podczas wchodzenia i schodzenia, przycięte na szerokość stopni i przyklejone do nich dywaniki albo żelowe nakładki, które uniemożliwiają poślizgnięcie się. Na bezpieczeństwo korzystania ze schodów składają się ponadto barierki i dobrze jest uwzględnić ich obecność podczas wykonywania planów konstrukcji, tak aby całość – wraz z barierkami i poręczami – prezentowała się elegancko.
Uwaga!
Obecność małych mieszkańców, zwłaszcza dopiero raczkujących, wymaga od rodziców zastosowania specjalnych zabezpieczeń uniemożliwiających pociechom zwiedzanie tej szczególnie interesującej części świata, jaką są schody. Konieczne będzie zagrodzenie maluchom wstępu na stopnie – w tej roli sprawdzi się barierka, którą dokupić można osobno. Co prawda wykonanie jej jako odłączanego elementu wraz ze schodami jest możliwe, ale mija się z celem – schowana i zabezpieczona przed światłem słonecznym i wilgocią barierka, gdy zostanie zainstalowana w odpowiednim do tego czasie, będzie miała i tak inny odcień kolorystyczny niż reszta schodów.
Powierzchnia drewna pokryta lakierem jest niestety wrażliwa na uszkodzenia mechaniczne, a jej gładką strukturę porysować może zaledwie kilka ziarenek piasku. Inaczej będzie, jeśli zamiast tego preparatu zastosujemy olej do drewna. Nie tylko ochroni zewnętrzną warstwę stopni, ale nada im miłej w dotyku struktury, która oddaje naturalne piękno drewnianej płaszczyzny. Co więcej – drobne uszkodzenia na schodach nie będą tak bardzo widoczne, a jeśli z biegiem czasu warstwa oleju zostanie wytarta, w każdej chwili można ją uzupełnić i na nowo cieszyć się nowym i świeżym wizerunkiem schodów.
