Jakie udogodnienia zastosować w domu osoby niepełnosprawnej?

Jakie mieszkanie będzie odpowiednie dla osoby niepełnosprawnej?

Wybierając mieszkanie, zwracamy uwagę na jego cenę, lokalizację czy możliwość rozbudowy. Jeśli bezpośrednio nie mamy do czynienia z osobą jeżdżącą na wózku lub któryś z domowników nie ma dysfunkcji ruchowej uniemożliwiającej samodzielne poruszanie się, umyka nam opcja przystosowania domu do potrzeb niepełnosprawnych. Przez to w przyszłości, jeśli zajdzie potrzeba przebudowy mieszkania pod kątem osoby niepełnosprawnej, wiązać się to będzie z niemałymi kosztami.

Zbyt ciasne korytarze, strome schody i podjazdy, brak dostępnej przestrzeni do manewrowania wózkiem, brak dostępu do klamek otwierających okna, nieodpowiednio (zbyt wysoko) zawieszone włączniki światła, meble i wyposażenie kuchni i łazienki, obecność progów drzwiowych – tego typu utrudnienia w korzystaniu z mieszkania należy poddać modyfikacjom.

W stosunkowo najlepszej sytuacji znajdują się inwestorzy w fazie planowania domu – wystarczy pamiętać o takim rozplanowaniu przestrzeni i zaprojektowaniu ciągów komunikacyjnych, by w krótkim czasie i po wprowadzeniu niewielkiej ilości przeróbek budynek stał się miejscem przyjaznym również dla osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim.

Mieszkanie uwzględniające potrzeby niepełnosprawnych wymaga zachowania wystarczającej ilości przestrzeni do manewrowania wózkiem i łatwego dostępu do każdego z pomieszczeń wraz z urządzeniami i sprzętami w nich umieszczonymi.

1. Drzwi

- drzwi wejściowe – aby zachować wygodę wjazdu i wyjazdu z domu, konieczne jest zachowanie minimalnej szerokości skrzydła drzwiowego wynoszącej 90 cm. W pobliżu drzwi wejściowych i na nich, stosowane są dodatkowe akcesoria, takie jak włącznik światła, zamki, wizjer, domofon lub wideodomofon – ich rozmieszczenie uwzględnić powinno swobodny zasięg osoby siedzącej na wózku, a więc między 80 a 120 cm.

Porada eksperta:

Drzwi wejściowe – jako jedne z niewielu w budynku mieszkalnym – często są szersze niż wymagane w tym wypadku 90 cm, jednak z tej racji, że są ciężkie, przez to trudne w otwieraniu i zamykaniu. Dla osoby niepełnosprawnej będzie korzystniejsze zamocowanie drzwi dwuskrzydłowych – w tym wypadku ważne jest, by główne skrzydło nie było węższe niż wymienione wyżej 90 cm.

- drzwi wewnętrzne – ich szerokość – obojętnie od rodzaju zastosowanych drzwi (uchylne, harmonijkowe, przesuwne) szerokość ościeżnicy nie może być mniejsza niż 90 cm.

2. Ciągi komunikacyjne

Korytarze i przestrzenie między pomieszczeniami, aby można w nich było swobodnie poruszać się wózkiem, nie mogą być węższe niż 120 cm. Jeśli wymogi konstrukcyjne ograniczają tę wartość i wynosi ona 90 cm, tego typu przeszkoda nie może być dłuższa niż 1,5 m. Dużym ograniczeniem tak wąskiego korytarza będą otwierające się na jego stronę drzwi wewnętrzne prowadzące do różnych pomieszczeń – sposobem rozwiązania tego problemu będzie wymiana skrzydeł drzwiowych, a w przypadku braku tej możliwości (na przykład drzwi łazienkowych, które powinny otwierać się na zewnątrz) – konieczne będzie poszerzenie korytarza kosztem przylegającego do niego pomieszczenia. Korytarz zakręcający pod kątem prostym powinien zostać wyposażony w zaokrąglony narożnik.

Ograniczeniem utrudniającym poruszanie się osoby niepełnosprawnej są progi drzwiowe, zwłaszcza jeśli wystają ponad 2 cm powyżej poziomu posadzki, co dotyczy zwłaszcza drzwi wejściowych i prowadzących na balkon lub taras. Jeśli nie jest możliwe ich wymienienie, pokonywanie tej przeszkody będzie ułatwione przez zastosowanie elementów niwelujących wystającą nierówność – listew przypodłogowych z małym spadkiem po jednej i drugiej stronie progu lub profili wykonanych z powszechnie dostępnych materiałów – drewna, aluminium, twardego PCV czy gumy.

3. Minimalna długość i szerokość przestrzeni,

Umożliwia swobodne manewrowanie wózkiem inwalidzkim, to 150 x 150 cm – chociaż w budynkach i mieszkaniach tak niewielkie wnętrza (np. wiatrołapy) są rzadko spotykane, warto te wymiary zastosować jako minimalne w tych pomieszczeniach, które są niewielkie gabarytowo i dodatkowo wyposażone w meble i różne urządzenia – przykładem tego będzie łazienka, o której więcej w dalszej części artykułu.

Porada eksperta:

Posadzki w każdym z pomieszczeń powinny mieć zwiększone właściwości antypoślizgowe i wytrzymałościowe. Należy zwrócić dodatkowo uwagę na staranność wykonania okładziny podłogowej, tak aby glazura nie pękała pod obciążeniem kół wózka.

4. Okna

Aby ułatwić osobie niepełnosprawnej poruszającej się na wózku wygodne otwieranie okien, mechanizm to umożliwiający nie może znajdować powyżej 120 cm.

Kuchnia przystosowana do potrzeb osoby niepełnosprawnej

Kuchnia jest pomieszczeniem, które wymaga szczególnej staranności w doborze sprzętów i ich rozmieszczenia, aby łatwy był do nich dostęp i korzystanie w czasie przygotowywania posiłków, sprzątania i mycia. Wygodny w użyciu dla osoby na wózku blat roboczy to taki, pod którym łatwo jest umieścić nogi – niemożliwe jest więc posadowienie go na sięgających poziomu posadzki szafkach kuchennych, o ile blat kuchenny nie ma możliwości wysunięcia.

Ponieważ zasięg ramion osoby siedzącej jest mniejszy niż stojącej, należy to uwzględnić podczas rozmieszczania szafek kuchennych – te spośród półek mebli gromadzących najczęściej stosowane produkty i narzędzia kuchenne nie mogą znajdować się wyżej niż 1 m. Pozostałe, rzadziej używane, mogą być położone wyżej, ale maksymalnie do 135 cm, czyli w największym możliwym zasięgu ramion osoby siedzącej. Wygodną w stosowaniu odmianą mebli kuchennych są elementy wysuwane, umieszczone na prowadnicach lub niewielkich kółkach.

Ponieważ gabaryty najczęściej stosowanych w kuchni sprzętów AGD uniemożliwiają swobodne dosięgnięcie najwyżej umieszczonych w nich półek, bardziej korzystne będzie rozmieszczenie osobno urządzeń takich jak lodówka i zamrażarka. Wygodniejsza w obsłudze będzie też mniejsza pojemnościowo zmywarka. Warto też uwzględnić obecność miejsca do odstawiania produktów i naczyń tuż przy lodówce, zlewozmywaku i zmywarce – wystarczy tutaj powierzchnia nie węższa niż 40-50 cm.

Łazienka z udogodnieniami dla osoby na wózku

Łazienki i toalety w mieszkaniach i budynkach mieszkalnych często mają niewielkie rozmiary, są też pomieszczeniami wydzielonymi, co może znacznie utrudnić – jeśli nie uniemożliwić – osobie na wózku korzystanie z tych wnętrz. W tym wypadku niezbędne będzie wyburzenie ścianki dzielącej oba wnętrza i stworzenie tym samym jednego większego. Przypomnijmy, że wygodne manewrowanie wózkiem inwalidzkim wymaga zachowania wolnego miejsca na planie okręgu o średnicy 150 cm – jest to niezbędne minimum, a przecież w pomieszczeniu tym znaleźć się muszą dodatkowe sprzęty umożliwiające osobie niepełnosprawnej korzystanie z toalety czy wanny:

- jeśli w pomieszczeniu łazienkowym znajdzie się kabina prysznicowa, znacznie ułatwimy do niej dostęp przez wybór modelu bez brodzika i z powierzchnią wyposażoną w odpływ liniowy na równi z posadzką – wejście do niej nie może być węższe niż 90 cm, a w jej wnętrzu elementem wyposażenia jest siedzisko, na przykład umieszczone na ścianie i rozkładane na czas kąpieli,

- jeśli powierzchnia wanny lub brodzika nie ma specjalnej, perforowanej powierzchni, niezbędne jest wyłożenie jej antypoślizgową matą lub innym materiałem uniemożliwiającym poślizgnięcie się,

- zawieszenie na ścianie umywalki uwzględniać musi możliwość podjechania pod nią wózkiem. Z tego względu niewłaściwe będzie umieszczenie jej na szafce umywalkowej lub postumencie. Wysokość krawędzi umywalki to maksymalnie 90 cm, a jej spodu – 70 cm,

- wysokość umieszczenia wszelkich gniazd sieciowych i włączników nie może przekraczać 100 cm, podobnie jak spłuczki, zawieszki na papier toaletowy,

- wysokość muszli sedesowej należy dopasować do indywidualnie do osoby korzystającej z wózka inwalidzkiego, najczęściej wartość ta wynosi w przybliżeniu 50 cm, ważne, aby do muszli nie przylegał żaden z pozostałych sprzętów łazienkowych na długość 1 m – przestrzeń tę zajmować będzie wózek,

- aby umożliwić swobodne korzystanie z lustra, powinno być ono modelem uchylnym i wysuwanym za pomocą teleskopowego lub harmonijkowego wysięgnika,

- oprócz zastosowania podnośnika wannowego korzystne jest takie dobranie wysokości obrzeża wanny, by odpowiadało ono poziomowi siedziska wózka inwalidzkiego,

- aby wyeliminować ryzyko poślizgnięcia się i upadku, przy strefach mokrych należy zastosować na posadzce maty antypoślizgowe lub dywaniki,

- oprócz specjalnych urządzeń umożliwiających przemieszczenie się na sedes lub do wnętrza wanny niezbędnym wyposażeniem łazienki osoby niepełnosprawnej są uchwyty rozmieszczone na ścianach do nich przylegających i na drzwiach łazienkowych.

Sypialnia osoby niepełnosprawnej – ja ją urządzić i w co wyposażyć?

Pomieszczenie to, podobnie jak wszelkie pozostałe, powinno umożliwić osobie niepełnosprawnej swobodne poruszanie się wózkiem i to najlepiej po dwóch stronach łóżka. Nawet jeśli przestrzeń dostępu z jednego boku łóżka z konieczności musi być mniejsza, jej szerokość musi być większa niż 90 cm. W sypialniach często goszczą na posadzce dywany i wykładziny – wybierając tego typu materiał na okładzinę podłogową pamiętajmy, by jego włosie nie powodowało trudności w przemieszczaniu się gumowego zakończenia kół wózka inwalidzkiego.

Wysokość łóżka wraz z materacem, która będzie wygodna do przemieszczenia się z wózka i na niego nie może znacząco różnić się od wysokości siedziska wózka inwalidzkiego, czyli 0,5 m. W pomieszczeniu tym ważne jest stworzenie wygodnego dostępu do włączników światła – nie tylko zachowanie ich wysokości nieprzekraczającej 1 m od powierzchni posadzki, ale również umieszczenie jednego z nich – włączającego oświetlenie centralne – tuż nad łóżkiem, aby możliwie było jego uruchomienie bez konieczności przeniesienia się na wózek i podjechania nim do znajdującego się w odleglejszej części pomieszczenia włącznika. Samo łóżko – jego konstrukcja – umożliwić musi swobodne podjechanie do niego osobie na wózku – w tym wypadku trzeba pamiętać o wolnej przestrzeni na wysokość 30 i o głębokości 20 cm.

Porada eksperta:

W najbliższym sąsiedztwie łóżka osoby niepełnosprawnej powinny znaleźć się również sprzęty ułatwiające dłuższe przebywanie w pozycji poziomej, czyli pilot regulujący wysokość zawieszenia rolet okiennych, pilot do telewizora, radio, mobilny stolik z blatem nachodzącym na łóżko, umożliwiający korzystanie z laptopa, lampka nocna z łatwo dostępnym wysięgnikiem regulującym kierunek snopa światła, a samo łóżko - ruchomy, łatwo ustawialny podgłówek.

Data publikacji: 25.01.2017