Trzonki

Trzonki – niezbędny element wielu narzędzi

Trzonki, zwane także styliskami, to uchwyty do obsługi takich narzędzi, jak młotki, siekiery, kilofy, łopaty, widły, grabie i wielu innych. Wyróżnia się trzonki grube (do narzędzi, którymi się uderza) i długie, określane także sztylami (do narzędzi ogrodniczych i ziemnych). 

Wiele produkowanych obecnie nowych narzędzi ma już styliska wykonane ze stali lub aluminium, jednak wciąż najbardziej popularny jest trzonek drewniany. Tego rodzaju element można samodzielnie osadzić w głowicy narzędzia i wymienić, bez konieczności posiadania specjalistycznych maszyn. Dlatego większość trzonków, które możesz kupić jako oddzielne części, to właśnie trzonki drewniane.

Trzonek drewniany osadza się w gnieździe i zabezpiecza przed zsunięciem. W zależności od typu narzędzia, do którego przeznaczone jest dane stylisko, zabezpieczenie może mieć różną formę. Trzonek do siekiery, młotka czy kilofa, najczęściej zabezpieczony jest klinem. Jest to odpowiednio ukształtowany kawałek stali, wbity w szczyt trzonka po nasunięciu na niego głowicy narzędzia. Wbicie klina powoduje rozszerzenie się części styliska i zaklinowanie się go w gnieździe. Takie zabezpieczenie jest odporne na obciążenia udarowe.

Sztyle, czyli trzonek do łopaty, grabi, wideł itp. przeważnie zabezpieczone są gwoździem lub wkrętem, który umieszcza się poprzecznie do trzonka w przystosowanym do tego otworze w głowicy. 

Producenci sprzętu ogrodniczego oferują obecnie także trzonki z szybkozłączem (np. Fiskars QuikFit), są to rozwiązania systemowe, w których wiele różnych głowic można zamiennie osadzać na jednym trzonku. W tej technologii można spotkać trzonek do grabi, motyk, łopatek i osprzętu do cięcia ręcznego czy oprysków. Nie jest jednak stosowany do łopat ani narzędzi udarowych. 

Trzonki do narzędzi – najważniejsze cechy

Popularne trzonki z drewna są rozwiązaniem nie tylko prostym i uniwersalnym, ale mają też bardzo ważną zaletę użytkową. W przypadku narzędzi służących do uderzania drewno amortyzuje udar. Po uderzeniu metalową końcówką w twardą powierzchnię zaczyna ona wibrować. Gdyby trzonek wykonany był ze stali, wibracje przeniosłyby się na Twoją dłoń, wywołując ból. Metalowe trzonki do młotków z tego powodu muszą być pokryte gumą lub tworzywem sztucznym. W innym wypadku używanie ich byłoby niemożliwe. Drewniane trzonki do siekier i podobnych narzędzi, tłumią drgania i są one odczuwane jedynie w nieznacznej części. 

Trzonki drewniane muszą być wykonane z dość mocnego drewna, nie może być to jednak gatunek wyjątkowo twardy, jak dębina czy drewna egzotyczne, ponieważ pod wpływem uderzeń szybko doszłoby do jego pęknięcia. Przeważnie wykorzystuje się buczynę, drewno orzesznika lub jesionowe. Mają one dobre parametry wytrzymałościowe i odpowiednią twardość, a przy tym są stosunkowo pospolite, więc materiał jest niedrogi. 

Trzonki do młotków lekkich (do 1 kg) często zrobione są jeszcze bardziej powszechnych gatunków drewna, np. drewna świerkowego. Z drewna pozyskiwanego z drzew iglastych wykonuje się zwykle także sztyle do grabi, trzonki do szpadla, łopaty i innych narzędzi tego typu.

Jak dopasować trzonek do danego narzędzia?

Trzonki różnią się od siebie ukształtowaniem, długością i średnicą przekroju. Trzonek do łopaty, wideł czy trzonki do szpadla są przeważnie okrągłe i mają około 1 m długości. Ich przekrój jest zwykle okrągły i ma około 5 cm średnicy. 

Istotnym elementem jest uchwyt takiego trzonka. Wyróżnia się trzonki proste i z uchwytem poprzecznym. Proste trzonki lepiej sprawdzają się w łopatach. Do szpadla czy wideł przeznaczone są trzonki z uchwytem wykonanym w całości z drewna (osadzonym ciesielsko na końcu styliska), z tworzywa sztucznego lub drewniane z okuciem stalowym. Obecnie największą popularnością cieszą się uchwyty plastikowe, które są lekkie, wygodne i wytrzymałe. 

Trzonek do grabi czy szczotki jest zwykle prosty, ale o znacznie mniejszej średnicy przekroju od trzonków do łopat. Zwykle 2-3 cm. 

Trzonki do młotków i młotów mają stały przekrój, dopasowany do wagi głowicy. Zwykle jedynie w końcówce są lekko zwężone, by łatwiej dało się je osadzić w głowicy. Dolna część trzonka może być wyprofilowana, by lepiej pasowała do dłoni. 

Trzonek do kilofa i siekieromłotu rozszerza się w kierunku głowicy. Tego rodzaju ciężkie narzędzia, wymagają dość grubych trzonków, które mogłyby być nieporęczne. Dodatkowo taki kształt poprawia właściwości tłumienia i zmniejsza uszkodzenia zmęczeniowe, na jakie narażony jest trzonek do kilofa.

Trzonek do siekiery ma charakterystyczny kształt. Górna część jest spłaszczona w kierunku ostrza. Dzięki temu podczas rąbania drewna może ona przejść przez szczelinę wykonaną przez siekierę bez klinowania się w niej. Chwyt trzonka jest cieńszy i eliptyczny, a na dolnej krawędzi często wykonywany jest „ogon”, który zapobiega wysunięcia się siekiery z dłoni podczas pracy. 

Trzonek do siekiery jest zwykle mocniej profilowany niż styliska młotków czy kilofów, ze względu na specyficzne obciążenia, jakim jest poddawany, i to, że siekierą często pracuje się w różnych płaszczyznach.

W narzędziach uderzających (siekiery, młotki itp.) istotne jest dobranie trzonka do ciężaru głowicy. Powinien on mieć odpowiednią średnicę i długość. Dla młotów powyżej 5 kg stosuje się trzonki o długości 80 cm. Do lekkich młotków (do 1,5 kg) używa się trzonków 25-40 cm. 

Do siekier i kilofów stosuje się dłuższe trzonki, ponieważ w przypadku tych narzędzi mniej liczy się duża precyzja uderzenia, ale istotne jest wytworzenie dużej siły uderzenia. Szczególnie w siekierach rozłupujących, do których przeważnie stosuje się trzonki 80-90 cm (waga takiej siekiery rzadko przekracza 2,5 kg). 

Jeżeli nie wiesz, jakiego styliska potrzebujesz, to zwróć uwagę, że trzonki w ofercie Castoramy zawsze opisane są w sposób, który nie wzbudza wątpliwości co do ich przeznaczenia. Nazwa i opis produktu z pewnością pozwolą Ci znaleźć odpowiedni trzonek dla Ciebie. 

Zobacz również:

Narzędzia trzonowane | Dołowniki i świdry | Grabie | Grace | Narzędzia systemowe | Szpadle i łopaty | Widły | Ogród i otoczenie | Architektura ogrodowa | Domki ogrodowe i wiaty | Domki ogrodowe | Wiaty ogrodowe | Kostki i płyty chodnikowe | Geowłóknina drenażowa | Kamienie ozdobne | Kostka brukowa | Płyty chodnikowe | Obrzeża i palisady ogrodowe | Obrzeża i palisady betonowe