Łańcuchy

Łańcuch do piły – skuteczna praca w drewnie

Łańcuchy do pilarek są elementem roboczym, bez względu na to, czy mowa o pile spalinowej, czy elektrycznej, to właśnie ich ruch, pozwala na cięcie drewna.

Łańcuch do piły składa się z ogniw prowadzących i tnących, połączonych ze sobą na przemian. Części prowadzące współpracują z zębatką napędową w korpusie piły oraz przesuwają się po gnieździe w prowadnicy. Elementy tnące są wykonane z twardszej stali, a na ich zewnętrznej krawędzi umieszczony jest ząb, który zagłębia się w ciętym drewnie. 

Materiał, z jakiego wykonany jest łańcuch do piły, a szczególnie części tnące, jest głównym wyznacznikiem jego jakości. Zęby powinny być twarde, a ich podstawa stosunkowo elastyczna, jednocześnie każde ogniwo jest elementem dość małym, dlatego trudno jest przeprowadzić na nich częściowe hartowanie, które zapewniłoby zróżnicowaną charakterystykę materiałową w obrębię jednego ogniwa. 

Ogniwa połączone są zanitowanymi kołkami, które zapewniają ich ruchomość i dopasowanie do prowadnicy.

Gorszej klasy łańcuch do piły będzie szybko tracił ostrość, a przy większym obciążeniu może dojść też do jego rozerwania, co jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia operatora pilarki i osób przebywających w jego otoczeniu. Dlatego zawsze należy sięgać po łańcuchy uznanych producentów.

Nowy łańcuch do piły – kiedy warto go zamontować?

Zęby tnące się ścierają i niezbędne jest ich regularne ostrzenie, jednak po pewnym czasie ubytek materiału jest zbyt duży, co powoduje, że należy wymienić łańcuch na nowy.

Do zużycia łańcucha przyczynia się też wysoka temperatura pracy, wynika ona z tarcia w miejscu cięcia. Mimo chłodzenia i smarowania olejem znacząco się on rozgrzewa, metal staje się bardziej plastyczny i się rozciąga. Powoduje to, że nie dopasowuje się do prowadnicy. Pilarki mają możliwość kompensacji tego zjawiska poprzez przesunięcie osadzenia prowadnicy, ale przy nadmiernym rozciągnięciu, także zalecana jest wymiana. 

Łańcuch użytkowany przez zbyt długi czas może ulegać też uszkodzeniom zmęczeniowym. Często prowadzi to do pękania ogniw. W przypadku wystąpienia uszkodzeń zmęczeniowych bezwzględnie należy kupić nowy łańcuch do piły. 

Długie łańcuchy uszkodzone mechanicznie (np. przez umieszczone w drewnie gwoździe i inne ciała obce), można naprawiać przez wymianę ogniw. Wymaga to doświadczenia i odpowiednich narzędzi (do rozłączenia i ponownego zanitowania ogniw), dlatego takie zabiegi przeprowadza się głównie w przypadku narzędzi profesjonalnych, np. do komercyjnej wycinki drzew. 

W przypadku dobrze dobranego łańcucha jego wymiana jest dość prosta, zwykle można ją przeprowadzić z użyciem dołączonego do piły klucza. Należy zdemontować osłonę zębatki napędowej, odkręcić prowadnicę i zdjąć ją razem z łańcuchem. Po wymianie łańcucha należy zadbać o jego odpowiednie naciągnięcie. Nie powinien być on zbyt napięty, ponieważ grozi to jego uszkodzeniem, ale również nie może być zbyt luźny, by osadzenie w prowadnicy było pewne. 

Jak dobrać łańcuch do piły – cechy i parametry

Łańcuchy do pilarek dobiera się na podstawie kilku podstawowych parametrów technicznych oraz przewidywanego zastosowania (obrabiany materiał, częstotliwość używania, obciążenia itp.). 

Pierwszym parametrem jest podziałka łańcucha. Jest to odległość pomiędzy osiami 3 kolejnych nitów (czyli dwoma zębami), dzielona przez 2. Musi być ona dobrana do koła napędowego w pilarce, dlatego nie można montować łańcuchów na innej podziałce niż fabryczna. Najczęściej spotykany jest łańcuch do piły 3/8 lub 0,325 cala. W dużych pilarkach profesjonalnych i stacjonarnych można spotkać także łańcuchy 3/4 i 0,404 cala. W małych pilarkach ogrodowych niekiedy stosuje się łańcuchy o podziałce 1/4 cala.

Podziałka zwykle oznaczona jest w zakodowanej formie na bocznej powierzchni ogniwa. Jego format zależy od producenta części. Na przykład łańcuch do piły 3/8 cala jest oznaczany cyfrą 3 przez firmę Stihl, a liczbami od 72 do 91 w łańcuchach Oregon. Jeżeli na łańcuchu nie znajdziesz oznaczenia, możesz podziałkę stosunkowo łatwo zmierzyć za pomocą suwmiarki. W łańcuchach 3/8 cala odległość pomiędzy trzema nitami to około 19 mm, w 0,325 cala – odpowiednio 16,5 mm.

W oznaczeniu zwykle zakodowana jest też grubość ogniwa prowadzącego, która musi być dopasowana do prowadnicy. Łańcuch do piły 3/8 cala może mieć różną grubość, standardowo stosowane są rowki o szerokości 1,1 mm, 1,3 mm, 1,5 mm i 1,6 mm. Łańcuchy Oregon z oznaczeniem 72 ma grubość 1,3 mm, a 75 – 1,6 mm (największą). W łańcuchach Stihl grubość znajduje się na oddzielnym oznaczeniu na powierzchni bocznej ogniwa prowadzącego. Liczba oznacza wartość dziesiętną grubości, np. 1 to łańcuch 1,1 mm, a 6 oznacza grubość 1,6 mm.

Podobne systemy stosują także inni uznani producenci, tabela oznaczeń przeważnie znajduje się na opakowaniu łańcucha lub stronie internetowej jego wytwórcy. 

Kolejnym niezwykle istotnym parametrem jest długość łańcucha. Może być ona podawana jako liczba ogniw prowadzących (np. łańcuch do piły 64 ogniwa) lub długości zastosowanej prowadnicy (łańcuch do piły 40 cm). By określić długość danego łańcucha, trzeba policzyć ogniwa, zwykle będzie to wystarczające do znalezienia odpowiedniej części zamiennej. 

Długość zależy przede wszystkim od tego, jaka prowadnica została zamontowana do pilarki. Jest to część, którą można wymienić na mniejszą lub większą od fabrycznej. Jeżeli jesteś pewien, że Twoja piła ma oryginalną prowadnicę, możesz sprawdzić zalecaną długość łańcucha w instrukcji. 

Długość może być też oznaczona na samej prowadnicy, zwykle jako DL (Drive Links). Na przykład DL64 oznacza łańcuch do piły 64 ogniwa. Oznaczenie to często jest nieczytelne, dlatego w starszych pilarkach raczej będziesz zmuszony do policzenia ogniw poprzedniego łańcucha. 

Długość prowadnicy nie pozwala łatwo określić, jaki należy zastosować łańcuch do piły. 40 cm, prowadnica (jest to długość części tnącej, wystającej z obudowy piły) może być dostosowana do różnych łańcuchów, w zależności od szerokości prowadnicy i wartości podziałki. Jeżeli nie masz wzorcowego łańcucha, należy wyszukać informację o długości w tabelach producenta pilarki lub skonsultować się z autoryzowanym serwisem. W typowej pilarce łańcuch do piły 40 cm będzie mieć 56 ogniw w podziałce 3/8 cala. W mniejszej podziałce 0,325 na tę samą długość niezbędny będzie łańcuch do piły 64 ogniwa.

Ostatnią cechą, jaką bierze się pod uwagę, wybierając łańcuch do piły, jest kształt zębów. Najczęściej spotykane są zęby typu pełne dłuto i półdłuto. W urządzeniach amatorskich spotykane są także zęby typu ścięte dłuto. 

Zęby pełne dłuto służą do cięcia czystego drewna, są bardzo wydajne, ale podatne na uszkodzenia mechaniczne, spowodowane przez piasek czy ciała obce. Stosuje się je w pracach leśnych i przy obróbce drewna budowlanego. Rzadziej w ogrodach i do cięcia drewna opałowego.

Łańcuch do piły typu półdłuto jest odporniejszy i zapewnia dość dużą szybkość cięcia, to najczęściej wykorzystywany typ łańcucha, o najbardziej uniwersalnym charakterze. 

Ścięte dłuto to łańcuch do piły przeznaczony do lekkich prac, głównie w ogrodach. Nie wymaga częstego ostrzenia i można go stosować przy zanieczyszczonym drewnie, dlatego dobrze sprawdza się, jeżeli masz małe doświadczenie i korzystasz z pilarki tylko okazjonalnie.