Imbusowe

Klucze imbusowe – jedno z podstawowych narzędzi

Imbusy to tradycyjna nazwa kluczy o przekroju sześciokąta i śrub z gniazdem tego typu. Zwane są one także ampulami. Obok Torxa jest to najpopularniejszy rodzaj kluczy trzpieniowych, czyli takich, których końcówkę osadza się w gnieździe wewnątrz łba śruby, a nie na jego zewnętrznych krawędziach. Ich nazwa wzięła się od pierwszych opatentowanych kluczy i śrub tego rodzaju. Jest to spolszczony skrót od niemieckiego zwrotu Innensechskantschlüssel Bauer & Schaurte, czyli wewnętrzny klucz sześciokątny Bauera i Schaurtego.

Typowe klucze imbusowe mają kształt litery L i wykonane są z sześciokątnego pręta ze stali narzędziowej. Niekiedy pręt jest okrągły, a jedynie końcówki obrobione są na kształt gniazda śruby. Ta bardzo prosta forma pozwala na dostęp do śrub zarówno obracanych w osi pionowej (dłuższe ramię), jak i poziomej (krótsze). Współcześnie niemal każdy klucz imbusowy na dłuższym ramieniu ma specjalnie ukształtowaną końcówkę kulową, która daje możliwość obracania śruby pod kątem w stosunku do jej osi. 

Chociaż poprawnie imbusy to jedynie klucze sześciokątne, to w praktyce warsztatowej często tym mianem nazywa się wszystkie klucze trzpieniowe w kształcie litery L, także Torxy i inne mniej popularne rodzaje gniazd na tego rodzaju klucz. 

Zaletą śrub na klucz imbusowy jest przede wszystkim to, że mogą być one umieszczane w zagłębieniach dopasowanych do zewnętrznej średnicy łba, ale zapewniają dużo większą stabilność niż śruby z gniazdem na wkrętak. Dodatkowo łeb imbusów może mieć średnicę równą gwintowi, dlatego śruby tego typu często stosuje się do regulacji różnych maszyn i urządzeń. 

Klucze imbusy wyróżnia też to, że aby dostać się do śruby, nie jest potrzebna przestrzeń wokół niej. Dlatego imbusy dobrze sprawdzają się w montażu obudów i innych elementów, które powinny mieć ukryte połączenia. 

Ze względu na tak powszechne zastosowanie śrub imbusów, w każdej skrzynce narzędziowej powinny znaleźć się także klucze imbusowe. To obok kluczy płasko-oczkowych i nasadowych oraz wkrętaków podstawowe narzędzia do montażu i demontażu niemal dowolnych urządzeń.

Klucz imbusowy – najpopularniejsze rozmiary

Klucze imbusowe wytwarzane są w bardzo szerokim zakresie rozmiarów, od 0,7 do 46 mm. Najmniejsze są używane w elektronice (np. często stosuje się je do montażu telefonów komórkowych). Większe można spotkać niemal w każdej aplikacji, od mebli po pojazdy i maszyny przemysłowe. Chociaż obecnie coraz częściej zastępowane są śrubami z łbem typu Torx, to ich rozpowszechnienie powoduje, że klucz na imbus będzie niezbędny jeszcze przez wiele lat.

Zarówno bardzo duże, jak i małe przekroje imbusów mają zastosowanie specjalistyczne. W domu, garażu czy warsztacie przeważnie stosowane są imbusy w kilku podstawowych rozmiarach. 

Najczęściej spotykane imbusy mają rozmiary od 4 do 6 mm. Znajdziesz je w meblach, rowerach, motocyklach, samochodach, urządzeniach AGD i wielu innych. W konstrukcjach są one przeważnie odpowiednikiem tradycyjnych śrub z gwintem 5 i 6 mm (na klucz 8 i 10). W silnikach spalinowych i dużym sprzęcie AGD stosowany jest także łeb imbusowy 9-14 mm. Klucze w rozmiarach 7-8 są rzadko stosowane. Większe imbusy, do 20 mm, możesz spotkać w motoryzacji. 

Zastosowanie śrub imbusowych zamiast tradycyjnych jest zawsze wyborem projektantów i konstruktorów. Zwykle podyktowany jest on ułatwieniem montażu danej części w czasie produkcji urządzenia lub umiejscowieniem połączenia śrubowego, które uniemożliwia zastosowanie zwykłych śrub. Bardzo często śruby na klucze imbusy stosowane są tam, gdzie wymagane jest zrównanie czoła śruby z licem przykręcanego elementu, co jest niemożliwe w przypadku śrub sześciokątnych zewnętrznych. 

W skrzynce czy na tablicy narzędziowej warto mieć przede wszystkim wymienione powyżej, najbardziej popularne klucze imbusowe. Przy bardziej zaawansowanych pracach przydatne okażą się jednak zestawy o większym zakresie rozmiarów. Należy pamiętać, że śruby na łeb imbusowy nie wykręcisz innym narzędziem, np. kluczem francuskim. Dlatego mimo swojej prostoty i niepozornego wyglądu klucz imbusowy można zaliczyć do narzędzi specjalistycznych, przeznaczonych wyłącznie do jednego zadania, ale nie mających substytutu. 

Imbusy – jak rozpoznać dobry klucz

Klucze imbusowe to bardzo proste narzędzia. Dobrej jakości klucz musi być jednak wykonany z odpowiedniego materiału. Klucz imbusowy podlega w czasie pracy siłom skręcającym i gnącym. Jego korpus musi być jednocześnie twardy i elastyczny, aby możliwe było skuteczne odkręcenie i przykręcenie śruby. Jest to szczególnie istotne w przypadku kluczowych z punktu widzenia mechanicznego połączeń śrubowych w motoryzacji i technice. 

Niskiej jakości klucze imbusowe wykonuje się przeważnie ze zwykłej stali węglowej, przy niewielkich obciążeniach, takich jak montaż mebli. Zazwyczaj jest to wystarczające (tego rodzaju imbusy często dodawane są do zestawów mebli do samodzielnego złożenia). 

Dobrej klasy klucz imbusowy powinien być wytworzony ze stali stopowej, narzędziowej. Najczęściej jest to stal chromowo-wanadowa (CrV), której właściwości najlepiej odpowiadają zadaniom, do których klucze na łeb imbusowy będą wykorzystywane. Dzięki tym dodatkom stal ma lepszą hartowność (podatność na hartowanie) i staje się odporna na korozję i ścieranie. Dodatkową zaletą jest hamowanie rozrostu ziaren metalu w czasie obróbki termicznej, dlatego imbusy  z tego materiału zachowują elastyczność mimo wysokiej twardości. 

Klucze wykonane z pręta okrągłego przeważnie są wyższej jakości od tych z pręta sześciokątnego. Wynika to z faktu, że ich końcówki robocze są wykuwane, dzięki czemu mają inne właściwości mechaniczne od korpusu klucza. Dzięki temu możliwe jest zróżnicowanie twardości, elastyczności i sprężystości poszczególnych części klucza, co poprawia jego wytrzymałość na zużycie i duże obciążenia. 

Dobry materiał jest szczególnie ważny w przypadku kluczy małych rozmiarów. Im mniejszy jest imbus, tym mniejsza jest jego odporność na skręcanie. Klucze tego rodzaju najczęściej ulegają uszkodzeniu właśnie przez skręcenie. W przypadku dużych imbusów do maszyn ręczne ukręcenie pręta o średnicy kilkunastu mm jest trudne, ale narzędzia do elektroniki czy nawet klucze do śrub 4-5 mm mogą zostać zniszczone, gdy przyłożysz do nich zbyt dużą siłę. Dlatego kupując narzędzia mniejsze, należy szczególną uwagę zwrócić na materiał, z jakiego zostały one wykonane. 

Klucze imbusowe powinny znaleźć się w Twoim zestawie narzędzi domowych, garażowych czy warsztatowych. Im częściej będziesz ich używać, tym ich jakość powinna być wyższa. Nie musisz jednak samodzielnie sprawdzać cech metalurgicznych klucza – wystarczy, że sięgniesz po ofertę kluczy imbusowych dostępnych w Castoramie. 

Zobacz również:

Imbusowe Magnusson | Narzędzia i sprzęt | Agregaty prądotwórcze | Elektronarzędzia | Akcesoria do elektronarzędzi | Gąbki polerskie | Klocki ścierne | Papiery i gąbki ścierne, pasy bezkońcowe | Pozostałe akcesoria do elektronarzędzi | Rolki ścierne | Siatki ścierne | Szczotki do elektronarzędzi | Włókniny ścierne | Akumulatory do elektronarzędzi | Bruzdownice | Frezarki | Akcesoria do frezarek | Frezy do frezarek | Ładowarki do elektronarzędzi | Mini elektronarzędzia