Trzpieniowe

Klucze trzpieniowe – budowa 

Klucz trzpieniowy to taki, który osadza się w gnieździe wewnątrz łba śruby. Tradycyjne śruby sześciokątne odkręca i przykręca się, osadzając klucz na zewnętrznych ścianach łba. W śrubach na klucze trzpieniowe łeb przeważnie w rzucie od góry jest kołem. W jego centralnej części wycinane jest specjalnie ukształtowane gniazdo. Aby je odkręcić lub przykręcić, należy wsunąć w nie odpowiednio ukształtowany trzpień, dlatego narzędzia te nazywają się kluczami trzpieniowymi. 

Taka budowa śruby powoduje, że może nie mieć ona wyraźnie zarysowanego łba lub łeb może być jedynie niewiele większej średnicy od gwintu. Pracując z kluczem trzpieniowym, nie ma też potrzeby zachowywania przestrzeni wokół śruby. Podobnie jak w przypadku śrub na wkrętak, jej górna krawędź może być zrównana z czołem przykręcanego elementu, co pozwala na zastosowanie takich śrub w precyzyjnych mechanizmach, konstrukcjach i elementach, w których istotny jest estetyczny wygląd. 

Cechą śrub na klucze trzpieniowe jest także to, że trudno jest je odkręcić bez dedykowanego narzędzia, dlatego zmniejszają one ryzyko niepożądanej ingerencji w elementy, które są nimi zabezpieczone. 

Klucz trzpieniowy przeważnie wykonany jest z litej stali chromowo-wanadowej. Jego część robocza dopasowana jest do gniazda w śrubie. Korpus klucza przeważnie ma kształt sześciokąta. Mniejsze klucze wykonywane są na korpusie 6 mm, średnie 10 mm, duże 13 lub nawet 16 mm. 

Klucze trzpieniowe mogą mieć formę wymiennych bitów, które wsuwa się w dostosowaną do nich nasadkę (zwykle z blokadą sprężynową) lub być połączone na stałe z nasadką ¼, lub ½ cala. Bity, oprócz dedykowaną nasadką, można obracać także kluczem płaskim czy T-kształtnym. W przypadku kluczy zespolonych na stałe niezbędny jest odpowiedni klucz nasadowy. 

Klucze trzpieniowe – najpopularniejsze odmiany

Śruby do kluczy trzpieniowych mogą mieć bardzo różne gniazda. Wielu producentów, szczególnie sprzętu elektronicznego, stosuje specjalne ich rodzaje, które mają zapobiegać demontażowi poza autoryzowanymi punktami obsługi. Istnieje jednak kilka rodzajów śrub i dopasowanych do nich kluczy, stosowanych powszechnie.

Najstarszy klucz trzpieniowy to tzw. imbus, czyli klucz sześciokątny. Jego historia sięga XIX wieku. Śruby do tego klucza stosowane są powszechnie do łączenia elementów mebli, sprzętów domowych, maszyn, urządzeń, pojazdów i wielu innych. Bardzo często są wykorzystywane jako śruby regulacyjne w mechanizmach precyzyjnych. Mogą mieć bardzo mały rozmiar, dlatego często występują w elektronice i komputerach. 

Drugi, obecnie równie popularny co imbus, jest klucz trzpieniowy Torx. Śruby tego systemu zostały opatentowane w 1967 roku. Gniazdo w śrubie ma formę sześcioramiennej gwiazdy o zaokrąglonych końcach. Klucze Torx trzpieniowe mają bardziej niż imbus korzystny dla wytrzymałości śruby rozkład sił przy jej odkręcaniu i dokręcaniu. Ramiona grota klucza i gniazda działają na siebie równolegle, dlatego trudniej jest zniszczyć taką śrubę niż imbusową. 

Torxy ze względu na wytrzymałość można stosować także tam, gdzie wymagane są wysokie momenty dokręcania lub występuje ryzyko zapieczenia się śruby. Śruby imbusowe przy wysokich momentach są podatne na wyrabianie się gniazda, przez co ich odkręcenie może stać się bardzo trudne. 

Trzecim powszechnie spotykanym typem śrub na klucze trzpieniowe jest Spline, czyli gniazdo w kształcie gwiazdy dwunastoramiennej. Stosowane jest od stosunkowo niedawna, ponieważ ten patent pochodzi z 2011 roku. Główną zaletą śrub typu Spline jest niska tendencja do ześlizgnięcia się klucza z gniazda i spowodowania jego uszkodzenia. Obecnie śruby typu Spline są używane zamiennie ze standardem Torx, w zależności od wyboru producenta danego urządzenia. Oba typy śrub stosuje się do montażu elementów silników samochodowych, w przemyśle, a nawet lotnictwie. 

Oprócz wyżej wymienionych istnieje jeszcze kilkanaście opatentowanych gniazd na klucze trzpieniowe, które mają specyficzne zastosowania, często jako zabezpieczenia. Są wśród nich śruby na trzpienie trójkątne, dwu lub trzypinowe czy gniazda wywodzące się z gniazd na wkrętak krzyżakowy (Torq-set, Tri-wing). 

Klucze trzpieniowe w Twojej skrzynce narzędziowej

Jeżeli chcesz, by Twój komplet narzędzi był naprawdę uniwersalny i praktyczny, musisz wyposażyć go w klucze trzpieniowe trzech najbardziej popularnych odmian. Klucze Torx, trzpieniowe klucze imbusowe i typu Spline. 

Zestaw kluczy imbusowych zwykle ma każdy bardziej zaawansowany majsterkowicz. Są one stosowane od bardzo dawna, dlatego większość osób przyzwyczaiła się do ich powszechności. W ostatnich 30 latach imbusy są wypierane przez Torxy, które stosuje się przeważnie w pojazdach i innych zaawansowanych konstrukcjach. Dlatego komplet Torxów także warto mieć pod ręką. 

Klucze trzpieniowe typu Torx są numerowane od T1 do T100. Każdy numer odpowiada konkretnym wymiarom gwiazdy gniazda, ale nie jest to regularny system oparty na równych przeskokach według konkretnej jednostki miary. Klucz trzpieniowy Torx T45 ma 7,93 mm pomiędzy końcami ramion, a T50 odpowiednio 8,95. Rozmiary zostały dobrane tak, aby zapewniały optymalny rozmiar siły w czasie pracy. Najbardziej popularne Torxy to T25, T30 i T40, ale inne są także często stosowane. 

O wiele mniej skomplikowane są numeracje kluczy trzpieniowych typu Spline i imbusowych. Ich wielkości zmieniają się co 0,5 mm lub co 1 mm. Klucz trzpieniowy 8 mm, czyli M8 ma przekątną klucza właśnie o tej wartości. 

Klucze typu Torx i imbusy najlepiej mieć pod ręką w jak najszerszym zakresie rozmiarów. Śruby na klucze typu Spline są obecnie jeszcze dość rzadkie, dlatego warto kupować pojedyncze klucze w rozmiarach, jakie spotkasz w swoim samochodzie lub innym urządzeniu.

Aby skompletować swój zestaw kluczy trzpieniowych, wystarczy skorzystać z oferty Castoramy. Dobrej klasy klucze z wysokiej jakości materiałów i w atrakcyjnej cenie to sposób na to, aby Twoje narzędzia i praca z nimi były skuteczne i niezawodne. 

Zobacz również:

Narzędzia i sprzęt | Agregaty prądotwórcze | Elektronarzędzia | Akcesoria do elektronarzędzi | Gąbki polerskie | Klocki ścierne | Papiery i gąbki ścierne, pasy bezkońcowe | Pozostałe akcesoria do elektronarzędzi | Rolki ścierne | Siatki ścierne | Szczotki do elektronarzędzi | Włókniny ścierne | Akumulatory do elektronarzędzi | Bruzdownice | Frezarki | Akcesoria do frezarek | Frezy do frezarek | Ładowarki do elektronarzędzi | Mini elektronarzędzia | Akcesoria do mininarzędzi