Funkcję pierwszych narzędzi w historii ludzkości spełniały kamienie, kije i kości. Wynalezienie motyki miało miejsce w neolicie – zakończeniem drewnianego trzonka było ostrze z kamienia. Jako podstawowe narzędzie służące spulchnianiu gleby jest używane do teraz, chociaż zmieniła się większość materiałów, z jakich jest wykonane – jedynie drewno jest wciąż wykorzystywane (obok aluminium czy stali) i z niego wytwarzany jest trzonek.
Oprócz przerzedzania zewnętrznej warstwy gleby motyka ma również inne zadania – przede wszystkim dzięki niej możemy pozbyć się niechcianych chwastów, a jeśli wiosną chcemy rozmnożyć drzewo lub krzew, wykonujemy kopczykowanie młodej sadzonki, dzięki czemu wykształca się jej system korzeniowy. Jeśli wybieramy odpowiednie dla naszego ogrodu narzędzie, pod uwagę weźmiemy w pierwszej kolejności wielkość obszaru, jaki będziemy z jego pomocą pielęgnować. Gdy jest spory, warto zaopatrzyć się w motykę klasyczną, która osadzona jest na długim trzonku , co umożliwia pracę w pozycji wyprostowanej. Dzięki pracy z takim narzędziem, wyposażonym dodatkowo w szeroką głowicę, będziemy w stanie pracować dłużej i wygodniej i nie grozi nam ból pleców od długiego schylania się.
Innym rodzajem tego narzędzia jest motyka ogrodnicza – przydaje się zwłaszcza do niedużych obszarów, które poddajemy odchwaszczaniu lub napowietrzaniu zewnętrznej warstwy ziemi – na klombach kwiatowych, w doniczkach, obok alejek. Osadzona jest na krótkim trzonku i dzięki temu jej waga jest o wiele mniejsza, niż motyki klasycznej. Narzędzie tego typu jest najbardziej odpowiednie w czasie zróżnicowanych prac, kiedy często zmieniamy narzędzia i postawę ciała właściwą do stosowania każdego z nich – jednostajna praca w pozycji przysiadu może skutkować zmęczeniem i bólem pleców.
Z tej racji, że mnogość zastosowań wymaga nieco innego kształtu ostrzy czy głowicy, spotykamy się często z dwoma ich rodzajami osadzonymi na jednym trzonku – przykładem tego niech będzie motyka, która z jednej strony, za pomocą długich, cienkich szpikulców umożliwia spulchnianie gleby i rozdrabnianie jej wyschniętej powierzchni, z drugiej – przekopywanie bruzd w celu pozbycia się i wydobycia na powierzchnię chwastów.
Motyki mają różne zastosowania, stąd też duże różnice w wyglądzie ich głowic. Wyodrębnić tutaj możemy:
- motykę do ziemniaków, która umożliwia przeczesywanie ziemi w ich poszukiwaniu, przypominającą trójząb z zaokrąglonymi ostrzami,
- motykę sercówkę z potrójnymi widełkami bądź bez, która służy do uformowania redlin do posadzenia ogrodowych warzyw,
- motykę do mchu – zakończona jest płaskim ostrzem, które możemy stosować w podłużnych zagłębieniach kamiennych w celu usunięcia niechcianego nalotu,
- motykę do zrywania darni,
- motykę do buraków, która umożliwia również pielenie i grabienie.
