Cis
Łac. Taxus baccata
Cis, z łac. Taxus baccata, to drzewo iglaste z rzędu cyprysowców i rodziny cisowatych. Roślina występuje na terenach Europy, w północnej Afryce oraz w zachodniej Azji. W Polsce, z uwagi na jej cenne drewno, została w dużym stopniu wytępiona i jest pod ścisłą ochroną.
Obecnie znanych jest minimum 70 odmian cisa pospolitego. Przybiera on postać albo zimozielonego, niewielkiego krzewu do 4 m wysokości, albo drzewa sięgającego średnio 15 m, maksymalnie dochodzącego do 28 m. Liście drzewa to skrętoległe, wąskie igły o odcieniu najciemniejszej zieleni pośród wszystkich drzew iglastych. Natomiast zamiast szyszek cis produkuje nasiona, które mają jajowaty kształt i żółtobrązową barwę, a z zewnątrz okryte są czerwonawą, twardą osnówką.
Cis pospolity najlepiej rośnie w cieniu, w miejscu osłoniętym od mroźnych wiatrów, na glebach żyznych i wilgotnych, lecz nie podmokłych. Drzewo nie lubi kwaśnego podłoża, a jeśli takie wystąpi, należy wzbogacić je o wapń. Roślina preferuje wilgotny, morski klimat, dlatego warto sadzić ją np. w pobliżu oczka wodnego. Co więcej, przyrasta bardzo wolno, dożywając jednak nawet tysiąca lat. Jedynym obowiązkiem pielęgnacyjnym wobec cisów jest ich regularne przycinanie, najlepiej wczesną wiosną, co znoszą bardzo dobrze. Są to rośliny mrozoodporne, lecz przed zimą warto zabezpieczyć je przed ciężarem obfitych opadów śniegu, wiążąc w kilku miejscach. Należy pamiętać, że wszystkie części cisa, z wyjątkiem czerwonych osnówek, zawierają substancje trujące. Trucizna ta powoduje śmierć nie tylko u ludzi, ale także u zwierząt. Z drugiej jednak strony, co ciekawe, związki pochodzące z omawianego drzewa stosuje się do produkcji leków przeciwnowotworowych.
Cis, jako gatunek o najciemniejszej barwie, idealnie nadaje się do ozdoby ogrodów, czy to w postaci pojedynczego drzewa, czy też jako uformowany żywopłot. Niejednokrotnie wykorzystywany do zasłonięcia niechlubnych ogrodzeń oraz ścian. Drewno cisa jest niezwykle cenne, w związku z czym znajduje zastosowanie w meblarstwie i rzemiośle artystycznym. Ponadto roślina ta dobrze radzi sobie w miejscach o dużym zanieczyszczeniu, np. w miastach.
